Portretten van bijzondere Nautilianen
In de 130 jaar waarin Nautilus bestaat zijn er zeer veel mensen geweest die een belangrijke rol voor de vereniging hebben gespeeld, of op een andere manier iets bijzonders gedaan hebben. Op deze plek willen we die mensen eren en hun bijzondere levensverhaal delen. Op dit moment is er één verhaal geschreven en dat is het verhaal van mevrouw Elisabeth Brandel Cohen.
Elisabeth Brandel Cohen (31-01-1882 / 02-07-1943)
Het echtpaar Brandel Cohen was cultureel en maatschappelijk zeer betrokken, deels in Joodse, deels in niet-Joodse organisaties. Aron Brandel (6-11-1879) was een welgestelde fabrikant van confectie- en werkkleding, een bedrijfstak waarin velen van Joodse geboorte hun brood verdienden. Brandel was zeer actief in de Kamer van Koophandel. Hij zat verscheidene commissies voor. Nog is in de NRC van 9-9-1925 terug te vinden, hoe hij gepleit heeft voor financiële ondersteuning van het Amsterdamse comité dat de Olympische Spelen van 1928 wilde binnenhalen.
Elisabeth Cohen had in 1904 aan het conservatorium van Keulen haar vioolstudie afgerond. Piano was haar tweede instrument. Zij heeft in Rotterdam vele malen opgetreden, onder andere in concerten voor werklozen tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 1927 is mevrouw Brandel toegetreden tot het bestuur van ‘De Israelietische Gezondheidskolonie Rotterdam’, een vereniging ten behoeve van het onderbedeelde Joodse kind. Ondanks emanciperende en integrerende ontwikkelingen van de Joodse gemeenschap in Nederland stond nog steeds een aanzienlijk deel van de Joodse inwoners op de laagste treden van de maatschappelijke ladder, ook in Rotterdam.
Aron Brandel had zich al zeer vroeg bij Nautilus aangemeld, een vereniging die al in 1912 de ballotage had afgeschaft.
Pionier van het vrouwenroeien
Mevrouw Brandel was de eerste vrouw die bij Nautilus in een boot stapte. Zij werd de pionier van het vrouwenroeien. In 1917 werd bij een algemene vergadering de vrouwen officieel toegang verleend, ongetwijfeld ook ingegeven door de ophanden zijnde invoering van het algemeen kiesrecht.
Het echtpaar Brandel bezat een 4-persoons wherry genaamd ‘Quatre Bras’. Zij hebben er lange tochten mee gemaakt, tot aan de Oude Maas toe. Tijdens de receptie voor het 50 jarig bestaan, op 18 april 1936, heeft mevrouw Brandel de vereniging een ‘gladde vier’ cadeau gedaan, die gedoopt werd met de naam ‘ABC’. Letters die staan voor Aron, Brandel en Cohen. De ABC is nog altijd in het bezit van Nautilus en maakt deel uit van de Monumentale Vloot. Dat de heer Brandel bij die gebeurtenis niet aanwezig kon zijn, zal met zijn ziekte te maken hebben gehad. Op 27-10-1936 is hij aan maagkanker overleden.
De Joden in Nederland zagen met groeiende onrust wat zich in Duitsland afspeelde. Toen de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland binnenvielen kwam de dreiging voor hen zeer nabij. Mevrouw Brandel, geheel alleen in haar chique woning, wilde bij haar zuster Anna aan de Crooswijkse Singel intrekken, temeer daar Anna’s echtgenoot zich op de dag van het bombardement het leven benomen had.
Westerbork
Enkele familieleden van mevrouw Brandel hebben kunnen vluchten. Anderen moesten naar Westerbork. In mei 1943 moest ook mevrouw Brandel naar het Drentse barakkenkamp. Volgens de gegevens van Herinneringscentrum Kamp Westerbork is zij op 29 juni op transport gesteld. Zij werd naar Sobibor vervoerd, waar zij op 2 juli moet zijn vergast.
Gert Andeweg